Deprem sebebiyle açılan tazminat davalarında talep yönetimi konusu kritik öneme sahip. Zira deprem sonucu meydana gelen zararlar, taraflar arasındaki çeşitli hukuki ilişkilerden kaynaklanmış olabilir.
Örneğin;
Taşınmazı satın alan / Satıcı ilişkisi
Taşınmazı satın alan / Yüklenici ilişkisi
Taşınmazı satın alan / İdare (Belediye-Bakanlık) ilişkisi
Taşınmazı satın alan / DASK ilişkisi
Zarar gören kiracı / Ev sahibi ilişkisi,
Devam eden inşaatlarda arsa ya da İş sahibi / Yüklenici ilişkisi
Yıkılan otel / Zarar gören müşteri ilişkisi
Yıkılan otopark / Otomobili zarar gören müşteri ilişkisi … gibi.
Örnek olarak belirtilen bu ilişkilerin bazılarında tazminat davasının hukuki sebebi sadece haksız fiil iken bazılarında taraflar arasında aynı zamanda sözleşme ilişkisi bulunduğu için açılacak tazminat davasının haksız fiilin yanında sözleşmeye aykırılık hükümlerine dayandırılması da mümkün.
Yargı uygulamalarında hukuki sebep ayırımının sağlıklı biçimde yapılmadığı görüldüğünden dava açılırken dayanılan hukuki sebep ayırımına ve doğru talep kurgusuna çok dikkat edilmelidir.
Deprem sebebiyle açılan tazminat davaları hakkında Yargıtay’ın içtihatlarında öne çıkan bazı uygulamalar şöyle özetlenebilir:
1. Yargıtay’a göre depremin şiddeti tazminatta indirim sebebidir.
Örnek Karar:
Yargıtay HGK, 06.03.2013, 2012/786 E., 2013/318 K.
2. Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) aleyhine açılan tazminat davalarında zamanaşımı süresi deprem tarihinden değil, sigorta poliçesinin süresinin bitiminden itibaren iki yıldır.
Örnek Karar:
Yargıtay 17. HD, 24.01.2019, 2016/1286 E., 2019/651 K.
3. Ölüm sebebiyle açılan tazminat davasında ölümün tam olarak hangi binanın enkazı altında gerçekleştiği belli değilse, konuyla ilgili ceza dava dosyasının bekletici mesele yapılması gerekir.
Örnek Karar:
Yargıtay 3. HD, 22.10.2018, 2016/16210 E., 2018/10351 K.
4. Tazminat hesabı yapılırken, yıkılan taşınmazın rayiç bedeli dikkate alınmakla birlikte taşınmazın rayiç değerinden zarar görenin sahibi olduğu arsa payı değerinin düşülmesi gerekir.
Örnek Karar:
Yargıtay 13. HD, 24.02.2011, 2010/11775 E., 2011/2707 K.
5. Depremde zarar gören kiracının ev sahibine açacağı tazminat davası kira ilişkisini ilgilendirdiği için görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir.
Örnek Karar:
Yargıtay 6. HD, 15.06.2015, 4080/5930
6. Yıkılan binanın müteahhidine, gerekli izinleri veren belediyeye ve ilgili bakanlığa karşı asliye hukuk mahkemesinde birlikte tazminat davası açılamaz. Belediye ve bakanlık aleyhine açılan dava ayrılması, bu kişilere karşı idare mahkemesinde tam yargı davası açılması gerekir.
Örnek Karar:
Uyuşmazlık Mahkemesi, 12.11.2001, 87/94
7. Enkaz altında kalan eşyanın ve buna bağlı olarak uğranılan maddi zararın tespiti mümkün olmayabilir. Bu durumda hâkim TBK 50/2 hükmünü uygulayarak yaklaşık bir tazminata hükmedebilir.
Örnek Karar:
Yargıtay 3. HD, 22.10.2018, 2016/22198 E. 2018/10352 K.
12.02.2023
Prof. Dr. Umut Yeniocak
