Erzincan’da meydana gelen çevre faciasının çevre hukuku bakımından sonuçları olduğu gibi, bu ve benzeri hadiselerde mal varlıkları ve/veya bedensel sağlıkları zarar gören kişilerin tazminat davası açabilmelerini kolaylaştırmak amacıyla hukukumuzda önemli bir kanun düzenlemesi bulunmaktadır.
Tehlike sorumluluğu maddesi mağdurların işini kolaylaştırmaktadır!
2012 yılında kabul edilen Türk Borçlar Kanunu’nda bu hususla ilgili özel bir maddeye yer verilmiştir. Türk Borçlar Kanunu’nun 71. maddesine göre, önemli ölçüde tehlike arz eden işletmelerin faaliyetlerinden dolayı zarar gören kişilerin bu işletmelerden tazminat talep etmeleri mümkündür.
Üstelik bu tazminat davasında, diğerlerinden farklı olarak, zarara sebep olan işletme tarafından her tür önlem alınmış olsa ve zararın oluşmasında işletmenin hiç kusuru olmasa dahi işletmeyi işleten kişilerin zarar görenlere karşı sorumlulukları bulunmaktadır.
Özellikle, petrol istasyonları, elektrik iletim hatları, nükleer santraller, kimyasal madde üretim tesisleri ve altın ya da benzeri maden arama işletmeleri, Kanunun tarif ettiği ‘önemli ölçüde tehlike arz işletme’ tarifine uyumaktadır. Bu işletmeler, faaliyetleri sırasında her tür önlemi almış olsalar dahi Erzincan olayında olduğu gibi, sonuçları ağır olan zararlara sebep olma potansiyeli barındırırlar. İşte bu yüzden, maden arama faaliyetini yürüten şirketler bu faaliyetlerine yetkili merciler tarafından izin verilmiş olsa dahi, toprağa, suya, havaya ya da doğrudan insanlara verdikleri zararlardan dolayı tazminat ödemekle sorumludurlar.
Maden şirketleri tazminat ödeme sorumluluğundan kurtulamazlar!
Kanunun adına “tehlike sorumluluğu” dediği bu sorumluluk türünün en önemli özelliği, maden şirketi zararın oluşmaması için her tür önlemi aldığını, herhangi bir ihmallerinin olmadığını ispat etse dahi tazminat sorumluluğundan kurtulamamasıdır. Önemli olan, maden arama faaliyeti ile oluşan zarar arasında sebep sonuç ilişkisinin (illiyet bağının) varlığıdır. Bu ilişki ispat edildiğinde tazminat sorumluluğu doğar.
Erzincan olayında da, bahsi geçen siyanürün suya ve/veya toprağa karışması ya da işletmenin altın arama faaliyetleri sebebiyle suyun, toprağın, havanın kirlenmesi sebebiyle o çevrede malvarlıkları ve/veya bedensel sağlıkları zarar gören insanların zararlarının tazmin edilmesi talebiyle dava açma hakları bulunmaktadır.
28.06.2022
Doç. Dr. Umut Yeniocak
